Teknologia albisteak

Hizkuntza-eskubideak urratzea merke

Erabiltzailearen aurpegia
Itxaso Ferreras - Behatokia
2006-04-06 : 15:04

Behatokiak ‘Hizkuntza-eskubideen egoera Euskal Herrian, 2005ean’ txostena aurkeztu du. Behatokiak herritarrek euskararen telefonoan helarazitako kexa eta txalotzeen bidez egindako azterketa da. Aurten, gainera bosgarren txostena da, “larria da benetan oraindik hizkuntza-eskubideen urraketak behin eta berriro pairatu behar izatea”, adierazi du Behatokiko lehendakariak, Xabier Mendigurenek.

Bosgarren urte honetako ondorioak ikusita lehendakariak azpimarratu du euskara erabili nahi izatea ‘garesti’ ateratzen dela, baina hizkuntza-eskubideak urratzea ‘merke’. “Euskaldunak saiatzen dira euskara leku guztietan euskara erabiltzen baina hizkuntza-eskubideak ez zaizkie bermatzen”, aditzera eman du Mendigurenek. Euskararen telefonoan jasotzen diren kexen kopurua eta edukia dira egoera horren testigu, Behatokiaren arabera. “Euskararen telefonoaren zerbitzuaren bidez, Euskal Herriko hizkuntza-eskubideen egoeraren diagnosia egiteko informazioa jasotzen dugu”, gogoratu du lehendakariak.

Xabier Mendigurenek Behatokiaren zeregina gogoratu du: “Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluak orain dela bost urte bideratu zuen fundazioa da”. Behatokia herritarren hizkuntza-eskubideez arduratzen da, arlo publikoan zein pribatuan, eta horiek bermatzera zuzentzen du bere jarduera.

2005eko diagnosi honetan hainbat berrikuntza txertatu ditu Behatokiak ‘erabilgarritasuna’ irabazteko. Horrela, oraingo honetan diagnosi berezituak egin ditu eremuka; adibidez, justizian, hezkuntzan, herrizaingoan eta abrrean. “Modu horretara, sektore bakoitzari buruzko irakurketa xehea egiteko aukera eskaintzan du txostenak”, azaldu du zuzendariak, Paul Bilbaok. Bestetik, Behatokiaren aburuz aipagarria da eremu sozio-ekonomikoak hartu duen garrantzia. “Herritarrek interes berezia izan dute zerbitzu orokorren urraketetan, hedabideenetan eta profesionaletan, esate baterako”.

Berrikuntzen zerrenda amaitzeko, zuzendariak azaldu du espediente berezitu baten behaketa jaso dutela 2005eko azterketan. Horrela, Justizia Administrazioa urterik urte beltzunea zela kontuan harturik, prozedura baten jarraipena hasieratik amaiera arte egin dute, baita epaiketen behaketa lana ere. Horrela, zuzendariaren arabera “ ‘in situ’ egiaztatu ahal izan ditugu justizia administrazioaren defentsarako eta babes judizial eraginkorrerako eskubidearen urraketak”.

2005 urtean 811 espediente kudeatu dira: 729 kexa, 38 zoriontze, 20 zehaztugabe, 16 kontsulta, 8 prebentzio ekintza. Erabiltzaileei dagokienez, gipuzkoarrak izan dira Behatokira jo duten herritarren %37, Nafarrak %26, Bizkaitarrak %23 eta Arabarrak %14. Hala ere, Behatokiko zuzendariak gogoratu du diagnosia ez dela ikuspegi kuantitatiboaren arabera egiten.

Eskubideak urratzea, merke

Berriro ere 2005eko txostenak adierazten du “oinarrizko eskubideen bermerako ekinbiderik hartu ezean, ez dugula inoiz aurrera egingo”. Iparraldean, Estatuak oraindik ez du ofizialtasuna aitortzen. Gainera, nazioartean inork ez dio Frantziari horri buruzko kosturik eskatzen.
Bestalde, Paul Bilbaok gogorarazi du Nafarroako Gobernuak berak sortutako erakundeek gomendatzen diotena ere ez duela betetzen: “Adibidez, Arartekoak eta Nafarroan legeen zaintzarako erakundeek egiten dizkioten gomendioak”

Euskal Autonomi Erkidegoari dagokionez, urteek aurrera egin ahala, ‘naturalizatu’ egin da legeen urraketa, Behatokiaren aburuz. “Horrek administrazioari ondoriorik eragiten ez dionez, inpunitate osoz gertatzen da hori ”, azaldu du Paul Bilbaok.

Erabili nahi izatea, garesti

Euskara erabili nahi izateak, ordea, kalte larriak eragin dizkie herritarrei. Behatokiko zuzendariak 2005eko txostenean jasotako hainbat adibide eman ditu: bezeroak zerbitzurik ezin jaso, euskarazko eskaerak ez onartu, hilabeteetako atzerapena euskaraz eskatzeagatik... “Eta guztietan larriena: euskara erabili nahi duten herritarrekiko bereizkeria”. Hala ere, zuzendariak aitortu du ‘zorionez’ herritarren kontzientziak gora egin duela.

Erantzun

Sartu